Dla mamy zajmującej się prawem pracy określenia urlop macierzyński i urlop rodzicielski brzmią jak oksymoron. I myślę, że to nie tylko moje odczucia. Celem urlopu jest przede wszystkim odpoczynek, a nieustanne zajmowanie się dzieckiem nie jest z pewnością formą relaksu. Ustawodawca być może nie był rodzicem i stąd takie określenie.
Uprawnienia związane z rodzicielstwem przysługują obojgu rodzicom. Aktem prawnym, który określa zasady podziału urlopów jest przede wszystkim Kodeks pracy.
Urlop macierzyński
Rozpoczyna się, co do zasady, z dniem urodzenia dziecka i przysługuje w wymiarze 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie. Chociaż przepisy zezwalają na skorzystanie z urlopu macierzyńskiego do 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu, w praktyce rzadko spotyka się takie przypadki.
Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu. Może powrócić do pracy, jeśli:
1. pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko
2. przez okres, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.
Urlop rodzicielski
Po urlopie macierzyńskim następuje urlop rodzicielski. Przepisy kodeksowe przewidują następujące możliwości. Urlop rodzicielski może trwać maksymalnie do 32 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka. Przy jednoczesnym urodzeniu więcej niż jednego dziecka może to być 34 tygodni
Urlop rodzicielski może być wykorzystany:
1. w całości przez jednego z pracowników – rodziców
2. równocześnie przez oboje pracowników – rodziców, z tym że wówczas okresy korzystania z tego urlopu przez pracownicę i pracownika – ojca sumują się i nie mogą przekroczyć 32 tygodni (przy jednym dziecku) lub 34 tygodni (przy więcej niż jednym dziecku)
3. na zmianę przez oboje rodziców, którzy podzielą między siebie wymiar 32 tygodni.
Co ważne – urlopu rodzicielskiego udziela się w tygodniach i wielokrotności tygodni. Można do wykorzystać jednorazowo albo w częściach. Ograniczony jest do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie i za zgodą pracodawcy powrócić do wykonywania obowiązków służbowych.
Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego zawsze pozostaje dylemat: co dalej? Jedną z możliwości jest urlop wychowawczy, ale to temat na odrębny wpis.
Tekst: Anna Korycka-Cedro
Fot. gł. Kelly Sikkema / Unsplash