“Nad Wisłą, na Urzeczu” – wystawa o nadwiślańskim mikroregionie od 22 sierpnia w Muzeum Etnograficznym w Warszawie

22 sierpnia 2020 r. Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie otwiera wystawę „Nad Wisłą, na Urzeczu”, która opowiada o nadwiślańskim Urzeczu. Urzecze to  zanikający mikroregion etnograficzny, o którym mieszkańcy Warszawy rzadko kiedy słyszeli. Opowieść o tym miejscu widziana jest przede wszystkim z perspektywy pamięci i zbiorów jego współczesnych mieszkańców.

Urzecze – zapomniane serce Mazowsza

W sercu Mazowsza usytuowany jest mikroregion Urzecze. To wąski, czterdziestokilometrowy pas ziemi nad Wisłą, który bezpowrotnie oddaje miejsce nowym zabudowaniom i odchodzi w przeszłość. Dawne części mikroregionu etnograficznego zwanego Urzeczem – Saska Kępa, Zawady, Siekierki, okolice mostu Południowego – ulegają urbanizacji, procesom migracyjnym, nowoczesności. Postanowiłem sięgnąć do pamięci mieszkańców współczesnego Urzecza, by zachować resztki jego tożsamości – tłumaczy pomysłodawca i kurator wystawy Mariusz Raniszewski.

 

Historia Łurzycoków

Prezentowana w Muzeum Etnograficznym wystawa czasowa „Nad Wisłą, na Urzeczu” koncentruje się przede wszystkim na historii mówionej współczesnych Łurzycoków. Pamiętają oni dawne zwyczaje, obrzędy i kulturę materialną. Wystawa pokazuje archiwalne i współczesne fotografie Urzecza i jego mieszkańców. Zobaczymy też nagrania z opowieściami o życiu na Urzeczu, filmy, stroje, przedmioty codziennego użytku i narzędzia służące np. do obróbki drewna. Na wystawie pokazano charakterystyczny motyw na kobiecym stroju wilanowskim z nadwiślańskiego Urzecza, jakim jest czarny haft w floralne ornamenty. Na koniec dowiemy się na czym polegała udana symbioza mieszkańców z rzeką, jak wyglądały domy budowane na tyrpach, czyli małych wzniesieniach nad Wisłą, podejrzymy też menu oryginalnej, lokalnej kuchni.

Zagubiona dzielnica

Pomysł tej wystawy związany jest niewątpliwie z projektem „Zagubiona Dzielnica. Urzecze” sfinansowanym przez m.st. Warszawa. Jeszcze kilka lat temu z okien mojego mieszkania na skraju Siekierek rozciągał się widok na morze zieleni: ogródki działkowe, a potem tereny zalewowe, aż po Wisłę i majaczący w oddali most Siekierkowski. Z czasem, przemierzając dawne uliczki dorożkarzy – Daktylową, Figową, Cytrynową – coraz częściej natykałem się na dźwigi budowlane. Stare Siekierki zaczęły odchodzić w przeszłość, wypełniły je osiedla deweloperskie. A Siekierki to właśnie część Urzecza i tak narodził się projekt i pomysł na wystawę – wyjaśnia Raniszewski.

 

Dziś po latach zapomnienia Urzecze znów budzi ciekawość badaczy. Starsi mieszkańcy regionu trafnie zauważali, że tu żyć było trudno, ale się opłacało – opowiada dr Łukasz Maurycy Stanaszek antropolog i badacz Urzecza z Muzeum Archeologicznego w Warszawie, które jako współproducent wystawy zaprezentuje na wystawie archeologiczne artefakty z terenów nadwiślańskich.

Wystawa potrwa do 11 kwietnia 2021 roku.

Kurator wystawy: Mariusz Jerzy Raniszewski, PME
Grafika: Magdalena Sobolska

Patroni medialni wystawy: Chilli Zet, Zwykłe Życie, Dzielnica Wisła, Pismo Folkowe, Warszawa i okolice.

Źródło: informacja prasowa.

Dziękujemy Państwowemu Muzeum Etnograficznemu za udostępnienie zdjęć autorstwa Mariusza Raniszewskiego.